Cuộc khởi nghĩa không lan đến vùng Pengiáp, do ở đây có nhiều quân Anh đóng; binh lính ấn Độ bị tước vũ khí.
Lúc đầu, trong hàng ngũ nghĩa quân có một vài quý tộc lớp trên tham gia, nhằm lái cuộc đấu tranh theo mục tiêu của mình; song về sau, một số đã phản bội cuộc khởi nghĩa khi được thực dân Anh ban cho các quyền lợi.
Ở Đêli, chính quyền giải phóng được thành lập, bao gồm hầu hết những người trong vương triều Môgồn. Nhà vua Môgôn được tôn làm Hoàng đế. Tuy nhiên, uỷ ban khởi nghĩa của binh lính nắm thực quyền, tuyên bố sẽ bỏ chế độ Đamniđa, miễn thuế cho người nghèo… Vấn đề khó khăn lúc bấy giở là không thể cung cấp đủ lương thực cho 150.000 dân thành phố và 30.000 Xipay; vì vậy, không ít nhân dân, cả binh lính khởi nghĩa đã rởi bỏ Đêli đi nơi khác. Đến giữa tháng 9/1857, thực dân Anh bắt đầu tấn công Đêli và ngày 19/9 chiếm được thành phố, giết hại hàng nghìn dân thưởng trong đó có nhiều người già, phụ nữ, trẻ em, nhưng quân Anh cũng bị giết hơn 5.000 tên, trong đó có 2 viên tư lệnh.
Tiếp theo Đêli, cuộc khởi nghía nổ ra ở nhiều nơi hầu khắp An Độ, nhiều thành phố lớn được giải phóng (Aliga ngày 21/5, Lắcnao ngày 31/5, Canpua ngày 4/6, Alababat ngày 6/6…). Cuộc chiến đấu ở Lắcnao kéo dàitrong 6 tháng, chiếm được Lắcnao, quan Anh tan phá thành phố, làmthiệt hại hơn 6.000.000 bảng của nhân dân.
Ở Canpua, dưới sự lãnh dạo của Nan Xahip, nghía quân dược nồng dân, thợ thủ công hưởng ứng, chiến dâu dũng cảm buộc quán Anh phải dầu hàng.
Ở Gianxi, nữ lãnh chúa Lasmi Bai dã lãnh dạo cuộc khởi nghĩa vì có một bộ phận tiếp viện cho Đêli. Cuộc chiến dấu ở dây cũng quyết hột, 500 chiến sT đóng giữ các vùng cao đã hisinh oanh liệt.
Sau khi Đêli và nhiều nơi khác thất bại, trung tâm cuộc khởi nghĩa là vương quốc Aođơ. Nghĩa quân làm chủ các vương quốc, trừ Lắcnao nơi có đơn vị quan đồn trú Anh bị bao vây. Tháng 3/1858, quân Anh giải thoát được đơn vị bị bao vây ở Lắcnao và dàn áp cuộc khởi nghía ở Aodơ.
Cuộc khởi nghĩa chuyển thành chiến tranh du kích, lan rộng khắp miền Trung Ấn Độ, với các chỉ huy tài giỏi, dũng cảm, như Nam Xaihip, Bactơ, nổi bật là Tanchia Tôpi, Lasmi Bai. Cuộc chiến đấu tiếp diễn đến cuối năm 1859 thì bị dập tắt.
(Còn tiếp)
Từ khóa tìm kiếm nhiều:
lịch sử thế giới cận đại
